Ενώ η συζήτηση για το «ποιος ανήκει» στη Γερμανία διχάζει πολιτικούς και κοινωνία, τα μαθήματα σε νέους μουσουλμάνους ενθαρρύνουν την πολιτιστική ενσωμάτωσή τους
Το Βήμα – Μαριλένα Γεραντώνη
Το μάθημα των Θρησκευτικών είχε ξεκινήσει ήδη δύο εβδομάδες και ο καθηγητής Μανσούρ Σεντικτζάι στάθηκε μπροστά στον πίνακα. Αφού διάβασε στους μουσουλμάνους μαθητές του τη φράση «Το Ισλάμ δεν ανήκει στη Γερμανία», τους ρώτησε «Ποιος το έχει πει αυτό;». «To AfD» απάντησε μια μαθήτρια με μαντίλα στο κεφάλι, αναφερόμενη στο ακροδεξιό, αντιμεταναστευτικό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία». «Οχι» ήταν η απάντηση του καθηγητή. «Ο Ζεεχόφερ» απάντησε ένας άλλος. «Ναι» αποκρίθηκε ο Σεντικτζάι. «Και ποιος είναι αυτός;». «Ενας υπουργός» είπε ένας τρίτος.
Τέλος, κάποιος έδωσε μια ολοκληρωμένη απάντηση λέγοντας ότι ο Χορστ Ζεεχόφερ είναι ο επικεφαλής των Χριστιανοκοινωνιστών της Βαυαρίας, υπουργός Εσωτερικών και εταίρος της Ανγκελα Μέρκελ, ο οποίος πολλές φορές έχει απειλήσει να τορπιλίσει την κυβέρνηση συνασπισμού για το θέμα της μετανάστευσης. «Ναι, αυτή είναι η σωστή απάντηση» είπε ο καθηγητής και συμπλήρωσε: «Τι πιστεύεις; Είναι σωστός;».Η συζήτηση για το «ποιος ανήκει» στη Γερμανία έχει διχάσει βαθιά τη συντηρητική κυβέρνηση και έχει ρίξει νερό στον μύλο του λαϊκισμού. Την ίδια ώρα, αυτοί οι δεκαξάρηδες, πρώτης ή δεύτερης γενιάς μεταναστών (όπως αναφέρει το σχετικό ρεπορτάζ της «Washington Post»), έρχονται αντιμέτωποι κάθε μέρα με το ίδιο ερώτημα: «Εγώ ανήκω στη Γερμανία; Μπορώ να είμαι Γερμανός και μουσουλμάνος ταυτόχρονα;».Πολλά δημόσια σχολεία σε γερμανικές πόλεις με μεγάλο πληθυσμό βοηθούν αυτούς τους μαθητές να βρουν απαντήσεις στα ερωτήματά τους μέσω των ισλαμικών μαθημάτων.
Πρόκειται για μαθήματα που διδάσκονται από μουσουλμάνους καθηγητές και προορίζονται για μουσουλμάνους μαθητές. Ξεκίνησαν για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και σήμερα γίνονται σε εννέα από τα 16 κρατίδια της χώρας, σε περισσότερα από 800 δημόσια σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, σύμφωνα με το ερευνητικό δίκτυο Mediendienst Integration. Περιλαμβάνουν μαθήματα για το Κοράνι και την ιστορία του Ισλάμ, μάθημα θρησκειολογίας και κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς, όμως τις περισσότερες φορές η συζήτηση στην τάξη μετατοπίζεται στην εσωτερική πάλη που δίνει κάθε έφηβος. Αυτή αφορά την ταυτότητά του και το πώς νιώθει μέσα στο περιβάλλον που ζει.
«Οταν ένας Γερμανός με ρωτάει από ποια χώρα είμαι, τους απαντάω από την Τουρκία» λέει η Γκιουλεντάμ Μπελιμπασόγλου, μια 17χρονη που κάνει μάθημα με τον Σεντικτζάι και η οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ντόρτμουντ: «Εάν απαντήσω ότι είμαι από τη Γερμανία, δεν θα δεχτούν την απάντησή μου. Θα πουν ότι είμαι ξένη, αν και είμαι πολίτης αυτής της χώρας».Η Γερμανία έχει τον δεύτερο μεγαλύτερο μουσουλμανικό πληθυσμό στην Ευρωπαϊκή Ενωση μετά τη Γαλλία, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Pew Research. Το 2016, 4,95 εκατομμύρια πολίτες, δηλαδή το 6,1% του γερμανικού πληθυσμού, δήλωσαν πως είναι μουσουλμάνοι. Ομως, σύμφωνα με πρόσφατες κυβερνητικές έρευνες λιγότεροι από τους μισούς πηγαίνουν τακτικά στο τζαμί ή προσεύχονται καθημερινά.
Οι ηγέτες της χώρας έχουν εκφραστεί με διφορούμενο τρόπο για το Ισλάμ στην καλύτερη περίπτωση, ενώ η δήλωση του Ζεεχόφερ ότι το Ισλάμ δεν ανήκει στη Γερμανία ήρθε λίγους μήνες αφότου το AfD μπήκε στο γερμανικό κοινοβούλιο. Η Μέρκελ την καταδίκασε και απέκλεισε κάθε συνεργασία με το ακροδεξιό κόμμα, παρ’ όλα αυτά το AfD έχει κερδίσει σταθερά την υποστήριξη μεγάλης μερίδας Γερμανών τα τελευταία δύο χρόνια. Στις 14 Οκτωβρίου το κόμμα αποκόμισε τα μεγαλύτερα εκλογικά κέρδη από όλα τα κόμματα στις τοπικές κάλπες στη Βαυαρία, το δεύτερο δηλαδή πολυπληθέστερο κρατίδιο στη χώρα. Πέρυσι, οι αφίσες της προεκλογικής εκστρατείας του AfD στο Ντόρτμουντ απεικόνιζαν γυναίκες με μπούρκες με το σλόγκαν: «Σταματήστε τον εξισλαμισμό». Η εφετινή αφίσα ανέγραφε το σύνθημα «Σχολεία απαλλαγμένα από το Ισλάμ» και απεικόνιζε παιδιά με ανοιχτόχρωμο δέρμα.Ο Σεντικτζάι που γεννήθηκε από αφγανούς γονείς στη γερμανική πόλη Μπόχουμ αναφέρει ότι ανησυχεί για τις επιπτώσεις που έχουν τα διαφημιστικά μηνύματα στους μαθητές του: «Αυτές οι αφίσες τούς λένε ότι δεν σας θέλουμε εδώ» και συμπληρώνει: «Τα παιδιά αυτά δεν γίνονται αποδεκτά ούτε στη Γερμανία ούτε στις χώρες των γονιών τους και αυτό τους γεννά τη λαχτάρα να ανήκουν κάπου. Επειτα έρχεται κάποιος ισλαμιστής και τους λέει: «Ναι, δεν ανήκετε σε κανέναν. Επομένως να είστε απλά μουσουλμάνοι». Τους προσφέρει έναν τρίτο δρόμο».Οταν πριν από μερικούς μήνες η απαγόρευση της μαντίλας κυριαρχούσε στην πολιτική αντιπαράθεση, μια ομάδα που αυτοαποκαλείται «Πραγματικότητα Ισλάμ» λάνσαρε μια εκστρατεία διαμαρτυρίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με στόχο να στρατολογήσει μουσουλμάνους εφήβους.
Ο Σεντικτζάι ανέφερε στους μαθητές του ότι η διαδικτυακή εκστρατεία σχετίζεται με μια εξτρεμιστική ομάδα με το όνομα Χιζμπ ουτ Ταχρίρ, η οποία κηρύχθηκε παράνομη στη Γερμανία το 2003. Τους παρέπεμψε επίσης στους στίχους του Κορανίου για τη μαντίλα, ενώ τους απέδειξε πως δεν υπάρχει ρητός κανόνας στο Κοράνι που να λέει ότι οι γυναίκες είναι υποχρεωμένες να φορούν τη μαντίλα.Την ίδια ώρα, υπάρχουν και ορισμένοι γερμανοί πολιτικοί που θεωρούν ότι τα μαθήματα για το Ισλάμ πρέπει να επεκταθούν στα δημόσια σχολεία. Αυτό, ισχυρίζονται, θα ενθαρρύνει την πολιτιστική ενσωμάτωση των μουσουλμάνων μαθητών και θα προωθήσει μια ερμηνεία του Ισλάμ που θα υπογραμμίζει τις γερμανικές αξίες: «Χρειαζόμαστε περισσότερη θρησκευτική εκπαίδευση» γράφει σε άρθρο γνώμης ο Κέρστιν Γκρίζε, βουλευτής του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. «Είναι ο μόνος τρόπος να ξεκινήσουμε έναν διάλογο σχετικά με τις δικές μας παραδόσεις και αξίες ώστε να καταλάβουμε τις παραδόσεις και τις αξίες των άλλων».Την ίδια ώρα, ένα άλλο επιχείρημα που επικαλούνται πολλοί είναι πως τα μαθήματα για το Ισλάμ αποτρέπουν τους μουσουλμάνους μαθητές από τη ριζοσπαστικοποίηση, η οποία προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία, διότι μπορεί να οδηγήσει στη βία. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2013 περισσότερα από 1.000 άτομα, στην πλειονότητά τους κάτω των 30 ετών, έχουν εγκαταλείψει τη Γερμανία για να πολεμήσουν στις τάξεις του Ισλαμικού Κράτους και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις.Στο σχολείο του Σεντικτζάι το 95% των μαθητών είναι μετανάστες πρώτης ή δεύτερης γενιάς και το μάθημά του είναι ιδιαίτερα δημοφιλές, όπως εξάλλου και ο ίδιος. Στους διαδρόμους οι μαθητές τον σταματούν και του μιλούν για τα όνειρά τους, το μέλλον και τα ειδύλλιά τους.«Αυτό που με διδάσκει ο Σεντικτζάι είναι κάτι που πραγματικά δεν μπορώ να μάθω στο τζαμί» λέει ο 17χρονος Γιουσούφ Ακάρ. «Μας μαθαίνει πώς να αλληλεπιδρούμε με μη μουσουλμάνους, οι οποίοι επίσης δεν γνωρίζουν πώς να αλληλεπιδράσουν μαζί μας ή απλά μας φοβούνται. Αλλά πέρα από αυτό, ο Σεντικτζάι μού δείχνει ότι είμαι ευπρόσδεκτος εδώ. Επειδή το σχολείο μας δεν απαιτεί να παίρνουμε αποστάσεις από τη θρησκεία μας, αντίθετα τη δέχεται και δημιουργεί ευκαιρίες για να την μάθουμε καλύτερα, αυτό μου δίνει την αίσθηση ότι είμαι κομμάτι αυτής της κοινωνίας».
