του Κώστα Κουκουμακα
Το Τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου υποδέχθηκε τους 30 πρώτους φοιτητές της Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών.
Οι φωτογραφίες από την εκδήλωση υποδοχής των φοιτητών της Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών είναι ευγενική παραχώρηση του επίκουρου καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ, κ. Μόσχου Γκουτζιούδη.
«Σήμερα εδώ, έχουμε μαζί μας φοιτητές, μάλιστα κυρίως φοιτήτριες. Aπ’ ό,τι βλέπω, δεν εμφανίστηκαν τζιχαντιστές». Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Θρησκειολογίας, Αγγελική Ζιάκα, αστειεύτηκε σε μια αποστροφή του χαιρετισμού που απηύθυνε στους φοιτητές της Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών, οι οποίοι πέρασαν για πρώτη φορά τη Δευτέρα το κατώφλι του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ. Το χιούμορ καθρέφτιζε περισσότερο τη συγκίνηση και την περηφάνια της ίδιας της επιστημονικής υπευθύνου του προγράμματος και μιας ομάδας ακόμη καθηγητών στη Θεσσαλονίκη, οι οποίοι είχαν εισηγηθεί τη διδασκαλία του Ισλάμ στο Αριστοτέλειο, ωστόσο έπρεπε να πείσουν το προηγούμενο διάστημα «θεούς και δαίμονες» για τον υψηλού επιπέδου ακαδημαϊκό χαρακτήρα των σπουδών. Τώρα, όλοι αισθάνονταν φανερά μεγάλη ικανοποίηση γι’ αυτή την ιστορική μέρα για την ελληνική πανεπιστημιακή κοινότητα.
Το Τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου υποδέχθηκε τους 30 πρώτους φοιτητές της Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών, οι οποίοι εισήχθησαν μέσω των πανελληνίων εξετάσεων. Κάποια στιγμή στη διάρκεια της άτυπης τελετής υποδοχής, τον λόγο πήρε ο καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας, Χρυσόστομος Σταμούλης: «Μου διάβασε χθες το βράδυ η κόρη μου ένα μήνυμα μιας φοιτήτριας στο Διαδίκτυο, που έγραφε περίπου τα εξής: «Μην είστε προκατειλημμένοι και μη βιάζεστε να κρίνετε όσους διαλέξαμε να σπουδάσουμε τη συγκεκριμένη κατεύθυνση. Μπιρ Αλλάχ»». «Εγώ το έγραψα», απάντησε μία φοιτήτρια και όλοι στην αίθουσα ξέσπασαν σε γέλια. «Είναι πράγματι μια ιστορική στιγμή για την ακαδημαϊκή κοινότητα και την ελληνική κοινωνία. Στο πρώτο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών της Θεολογικής Σχολής, κατά την ίδρυσή της, υπήρχε ως μάθημα η μελέτη των θρησκευμάτων του κόσμου. Από το καταστατικό μας δεν είμαστε ομολογιακή σχολή, διαφορετικά θα μελετούσαμε αποκλειστικά την Ορθόδοξη θεολογία. Το Ισλάμ είναι δίπλα μας και πολιτισμικά, μόνο αν το μελετήσουμε ακαδημαϊκά θα αποφύγουμε τις προκαταλήψεις», σημείωσε ο κ. Σταμούλης.
Την Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών στο ΑΠΘ, η οποία είναι τετραετούς φοίτησης, επέλεξαν το περασμένο καλοκαίρι στο μηχανογραφικό δελτίο περίπου 2.700 μαθητές από όλη την Ελλάδα, εκ των οποίων μόλις οι 22 προέρχονταν από τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης. Αν και επισήμως αυτό δεν καταγράφεται, από τους 30 πρωτοετείς φοιτητές, μειονοτικοί είναι τρεις. Στόχος του Υπουργείου, σύμφωνα με πληροφορίες, είναι η δυνατότητα εισαγωγής στο Τμήμα με κατατακτήριες εξετάσεις των περίπου 67 ιεροδιδασκάλων των δημόσιων σχολείων της Θράκης, κι επίσης η θέσπιση, ενδεχομένως από την επόμενη χρονιά, ποσόστωσης για την εισαγωγή μαθητών τη μειονότητας.
Πίσω στην τελετή υποδοχής των νέων φοιτητών στο ΑΠΘ, το κλίμα ήταν ευχάριστο. «Σε καθετί πρωτοποριακό υπάρχουν πάντα αντιδράσεις. Έπειτα, δεν είναι δυνατόν να πιστεύουν όλοι το ίδιο. Θέλω να μελετήσω τη διαφορετικότητα των θρησκειών», είπε η φοιτήτρια Μαρκέλα Χαϊντινάι. «Πάντα είναι απαραίτητος και χρήσιμος ο διάλογος γύρω από τις θρησκείες, καθώς πρέπει να καταπολεμήσουμε την προκατάληψη που υπάρχει στην Ελλάδα για το Ισλάμ, αφού πολλοί θεωρούν ότι είναι κάτι πολύ κακό», είπε η φοιτήτρια Νίκη Χονδρογιάννη. «Η Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών έχει νομιμότητα, διεπιστημονικότητα και πρωτοτυπία» σημείωσε ο πρόεδρος του τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, Παναγιώτης Σκαλτσής, προσθέτοντας πως «όπου προσφέρεται παιδεία και αγάπη, δεν υπάρχει περιθώριο τζιχαντισμού».
Από την πρώτη στιγμή, τον Μάρτιο του 2014, η απόφαση του Τμήματος Θεολογίας για τη δημιουργία της Κατεύθυνσης είχε τύχει μεγάλης αποδοχής στην ακαδημαϊκή κοινότητα – στη Σύγκλητο του ΑΠΘ είχε περάσει με 20 θετικές ψήφους, μία αρνητική και πέντε «λευκά», τα οποία αφορούσαν το οικονομικό βάρος του εγχειρήματος. Το πρόγραμμα πολέμησαν εξ αρχής μόνο ακραίοι συντηρητικοί κύκλοι της Εκκλησίας. Ήταν μια μικρή πλην όμως θορυβώδης μειοψηφία, μέλη της οποίας κολλούσαν αφίσες-επικηρύξεις στους διαδρόμους με ονόματα καθηγητών, έστελναν απειλητικά email, προανήγγειλαν τον «ερχομό του Αντίχριστου» ή καλούσαν σε ημερίδες, με υποχρεωτική παρακολούθηση εν ώρα μαθήματος, αρθρογράφους της «Ελεύθερης Ώρας». Ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, Άνθιμος, είχε φθάσει στο σημείο να εκφράσει δημοσίως φόβους για «το ενδεχόμενο επεισοδίων μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων φοιτητών», διοργανώνοντας συνάξεις διαμαρτυρίας.
Ο καθηγητής Χρυσόστομος Σταμούλης έλεγε τον περασμένο Ιανουάριο στο VICE: «Φοβάται κάποιος που δεν έχει ισχυρή αυτοσυνειδησία. Η Ορθοδοξία στον τόπο μας είναι στο DNA του νέο-ελληνικού πολιτισμού, συνεπώς γιατί να φοβηθεί από κάτι διαφορετικό, το οποίο αφορά πολίτες που θέλουν να πάνε σε ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα και να μάθουν τι είναι το Ισλάμ; Σήμερα όλη η ευρωπαϊκή και παγκόσμια συζήτηση γίνεται γύρω από το Ισλάμ. Ο πολιτισμός διαλέγεται με το Ισλάμ, είτε με τα θετικά είτε με τα αρνητικά του χαρακτηριστικά».
Το πρόγραμμα της νέας κατεύθυνσης είναι μοντέρνο, άκρως επιστημονικό και διατμηματικό, χωρίζεται δε σε τέσσερις ενότητες. Η πρώτη είναι ο πυρήνας του Ισλάμ, δηλαδή η διδασκαλία του Κορανίου. Η δεύτερη είναι ο διάλογος της Ορθοδοξίας με το Ισλάμ, ο ιστορικός και του παρόντος. Η τρίτη κατεύθυνση αφορά στις γλώσσες · θα διδάσκονται Ελληνικά, Αγγλικά και Αραβικά. Ο τέταρτος πυλώνας είναι ο δια-τμηματικός και αφορά τα επιλεγόμενα μαθήματα, στα οποία θα συνδράμουν καθηγητές άλλων Τμημάτων. «Πρέπει να δούμε το Ισλάμ και για την τέχνη, την αρχιτεκτονική του, για τη μουσική», έλεγαν οι καθηγητές.
Τα δεδομένα στο προσφυγικό καθιστούν σήμερα εκ των πραγμάτων αναγκαία την επανάγνωση του δια-θρησκειακού διαλόγου, το ίδιο και η έξαρση του ισλαμικού εξτρεμισμού στην Κεντρική Ευρώπη. Προς το τέλος της άτυπης υποδοχής των φοιτητών, λίγο πριν η κ. Ζιάκα τούς ξεναγήσει στους χώρους του Πανεπιστημίου, η ίδια σημείωσε: «Tο Ισλάμ θα απασχολήσει την Ευρώπη τις επόμενες δεκαετίες. Μέσα από τα μαθήματα που θα παρακολουθήσετε, θα καταλάβετε γεωπολιτικά τι συμβαίνει στον χώρο της ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Έτσι, θα είστε οι μεσάζοντες της εποικοδομητικής συνάντησης των ανθρώπων και των λαών».
Έπειτα, όλοι συμφώνησαν ότι «το Πανεπιστήμιο οφείλει να ελέγχει τον φονταμενταλισμό διά της γνώσεως».
