Εθνικος Οργανισμός Δημόσιας Υγείας
Ραμαζάνι 2019: Με σεβασμό στο δικαίωμα όλων των προσφύγων/μεταναστών που φιλοξενούνται στη χώρα μας να ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα με ασφάλεια, ο ΕΟΔΥ ενημερώνει τους επαγγελματίες υγείας για τις ιδιαίτερες ανάγκες του μουσουλμανικού πληθυσμού την περίοδο αυτή, καθώς και τον πληθυσμό των προσφύγων/μεταναστών στα κέντρα φιλοξενίας και στα Κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης σχετικά με τις ανάγκες ειδικών ομάδων του πληθυσμού και τους βασικούς κανόνες υγιεινής και ορθού χειρισμού των τροφίμων .
Το Ραμαζάνι, ο ιερός μήνας νηστείας των Μουσουλμάνων θα αρχίσει τη Δευτέρα 6 Μαΐου και θα διαρκέσει 30 μέρες έως την 5η Ιουνίου. Στο Μουσουλμανικό ημερολόγιο η γιορτή ξεκινά στη δύση της προηγούμενης μέρας δηλαδή, από την Κυριακή στις 5 Μαΐου. Το Ραμαζάνι είναι ο ένατος μήνας του Ισλαμικού έτους.
Κλινικά ζητήματα
Κατά το Ραμαζάνι, οι Μουσουλμάνοι θα απέχουν από τροφή και νερό από την Ανατολή έως και τη Δύση του ηλίου. Μπορεί να υπάρξουν ιατρικές επιπλοκές αλλά και προβλήματα σχεδιασμού λόγω της νηστείας σε μερικούς ασθενείς. Γι αυτούς που νηστεύουν, η ημερήσια λήψη θερμίδων προφανώς ανατρέπεται και πιθανά χρειάζεται ανασχεδιασμός των αντιδιαβητικών φαρμάκων για τους διαβητικούς. Πρέπει να αναπροσαρμοσθούν σ’αυτή τη σημαντική μεταβολή διατροφής.
Συμβουλευτική με τους επαγγελματίες υγείας και τους διαβητικούς ασθενείς οφείλει να προγραμματισθεί, με στόχο την αποφυγή επιπλοκών, π.χ. υπογλυκαιμιών.
Κατά το μήνα του Ραμαζανιού οφείλει να ληφθεί μέριμνα και για τη χορήγηση αντιπηκτικής αγωγής, το σχεδιασμό των θηλασμών η και της λήψης άλλων φαρμάκων εφόσον αυτό είναι γνωστό. Επίσης οφείλει να λαμβάνεται υπόψη στη συνταγογραφία εφόσον προκύψει, όπως και στον προγραμματισμό των ραντεβού στα νοσοκομεία.
Οι επαγγελματίες υγείας οφείλουν να είναι σε επαγρύπνηση και να ρωτούν τους ασθενείς τους εάν νηστεύουν καθώς και να συζητούν μαζί τους το βαθμό επικινδυνότητας της συμμετοχής τους στη νηστεία. Για τους ασθενείς που επιλέγουν να νηστέψουν εξατομίκευση της φροντίδας και συχνός έλεγχος είναι απαραίτητα.
Συμβουλέψτε τους διαβητικούς ασθενείς που αποφασίζουν να νηστέψουν, να ελέγχουν το σάκχαρο αίματος πιο συχνά κατά τη νηστεία. Λάβετε υπόψη σας πόσο θα κρατήσει η νηστεία. Ενσωματώστε την εμπειρία των ασθενών με χρόνια νοσήματα που νήστεψαν τα προηγούμενα χρόνια στις θεραπευτικές οδηγίες που δίνετε τώρα.
Εαν κατά την κρίση των θεραπόντων η κατάσταση της υγείας ενός ασθενή κρίνεται εύθραυστη υπενθυμίστε στον ασθενή τις εξαιρέσεις από τη νηστεία. Είναι σημαντικό να θυμηθεί ότι η νηστεία θα κρατά όλη τη μέρα του Ιουνίου. Αυτό σημαίνει, τίποτα από το στόμα για 15 ή περισσότερες ώρες. Για παράδειγμα εάν ένας ασθενής πάσχει από νεφρική ανεπάρκεια, είναι υποτασικός και μέτρια αφυδατωμένος αυτό μπορεί να διαταράξει την ισορροπία υγρών η ακόμη και την οξεοβασική του ισορροπία. Μια συζήτηση οφείλει να γίνει για το δικαίωμά του να εξαιρεθεί από τη νηστεία καθώς αυτό προβλέπεται από τη θρησκεία του. Eid-al-Fitr είναι η μέρα εορτασμού που σημαίνει το τέλος του Ραμαζανιού και καλά είναι καθώς είναι μεγάλη εορτή να μην υπάρχουν ραντεβού εκείνη την ημέρα.
Ένα άτομο που νηστεύει μπορεί να πάρει τα παρακάτω φάρμακα:
- Ενέσιμα
- Διαδερμικά
- Γαργάρες (εφόσον δεν τις καταπίνει)
Ένα άτομο που νηστεύει δεν μπορεί να πάρει τα παρακάτω φάρμακα:
- Σταγόνες ωτικές και sprays ρινικά
- Εισπνεόμενα (inhalers)
- Υπόθετα κολπικά και από το ορθό
Το δικαίωμα εξαίρεσης από τη νηστεία.
Αυτοί που είναι άρρωστοι, οι ταξιδιώτες ή οι γυναίκες με εμμηνοροή έγκυες ή θηλάζουσες επιτρέπεται να διακόψουν τη νηστεία και να νηστέψουν αργότερα [Quran 2:185]. Άρρωστοι, ηλικιωμένοι η χρόνιοι άρρωστοι μπορούν να προσφέρουν φαγητό τουλάχιστον σε ένα φτωχό άτομο όλο το μήνα της νηστείας και μπορούν να μην νηστέψουν ούτε αργότερα. Μπορεί να είναι χρήσιμο για τους θεράποντες να το θυμίσουν στους αρρώστους που κρίνουν ότι δεν πρέπει να νηστέψουν. Ωστόσο και σοβαρά ασθενείς μπορεί να επιμείνουν στη νηστεία καθώς θεωρείται ο μήνας ιερός και πολύ σημαντικός πνευματικά.
Ραμαζάνι και θηλασμός
Στην ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ είναι αναρτημένες οι οδηγίες για τις θηλάζουσες μητέρες σε Αραβικά και Φάρσι που μπορούν να τυπωθούν και να χρησιμοποιηθούν.
Θηλασμός κατά το μήνα του Ραμαζανιού
Breastfeeding during Ramadan (Arabic)
Breastfeeding during Ramadan (Farsi)
Οι μαίες παρακαλούνται να παρακολουθούν στενά τις θηλάζουσες και έγκυες που νηστεύουν και να μας αποστείλουν τη σχετική πληροφορία.
Οδηγίες για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό
Ο ΕΟΔΥ θα ήθελε να επιστήσει την προσοχή του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού στη σημασία της άμεσης ενημέρωσης του Γραφείου Τροφιμογενών Νοσημάτων του Τμήματος Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης στα τηλέφωνα επικοινωνίας 210-88.99.007, – 061, -064, -065 (ή στο 210-52.12.054 μετά τις 17:00) σε περίπτωση αυξημένου αριθμού κρουσμάτων γαστρεντερίτιδας στο Κέντρο Φιλοξενίας Προσφύγων (ΚΦΠ) ή στο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής και Ταυτοποίησης Προσφύγων-Μεταναστών (ΚΥΤ).
Είναι σημαντικό το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό του ΚΦΠ ή του ΚΥΤ να γνωρίζει, ότι τόσο στην περίπτωση πιθανής βακτηριακής όσο και στην περίπτωση πιθανής ιογενούς γαστρεντερίτιδας, απαιτείται επιδημιολογική διερεύνηση και λήψη μέτρων για τον περιορισμό του φαινομένου από τις αρχές δημόσιας υγείας της χώρας. Η ενημέρωση πρέπει να γίνεται πάντα ανεξάρτητα από τη βαρύτητα των συμπτωμάτων ή την πιθανή αιτιολογία.
Επισυνάπτεται φόρμα καταγραφής κρουσμάτων γαστρεντερίτιδας σε περίπτωση αύξησης κρουσμάτων στο ΚΦΠ ή στο ΚΥΤ, στην οποία επιθυμούμε τη συμπλήρωση αδρών περιγραφικών δεδομένων των κρουσμάτων και την αποστολή της στα αναγραφόμενα φαξ. Επιπλέον, θα πρέπει να γίνεται άμεσα λήψη κλινικών δειγμάτων (κοπράνων ή εμεσμάτων) από τους ασθενείς για την αναγνώριση του υπεύθυνου μικροοργανισμού.
Πίνακας καταγραφής ασθενών με συμπτώματα γαστρεντερίτιδας σε χώρο φιλοξενίας προσφύγων/μεταναστών
Επίσης, άτομα που προσέρχονται στο ιατρείο με εμπύρετο νόσημα, νυκτερινές εφιδρώσεις, εύκολη κόπωση, αρθραλγίες θα πρέπει να εκτιμάται αν έχουν ιστορικό βρουκέλλωσης (μελιταίου πυρετού) ή εάν το προηγούμενο χρονικό διάστημα (η περίοδος επώασης ποικίλλει από 5 ημέρες-6 μήνες, συνήθως 2-4 εβδομάδες), έχουν καταναλώσει μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα ή έχουν επαφή με αγροτικά ζώα (κυρίως αιγοπρόβατα και βοοειδή).
Είναι αναγκαία η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των φιλοξενουμένων σχετικά με τα νοσήματα που μεταδίδονται μέσω των τροφίμων και του νερού, συμπεριλαμβανομένων νοσημάτων με μακρύ χρόνο επώασης, όπως η βρουκέλλωση, καθώς και για την ανάγκη της έγκαιρης αναζήτησης ιατρικής βοήθειας επί εμφάνισης συμβατών συμπτωμάτων.
Γενικές οδηγίες για ασφαλή τρόφιμα και νερό
Στο πλαίσιο προστασίας της υγείας των προσφύγων και της αναγκαιότητας λήψης μέτρων πρόληψης τροφιμογενών νοσημάτων, ειδικά κατά τις περιόδους υψηλής θερμοκρασίας, ο ΕΟΔΥ συστήνει την τήρηση των παρακάτω οδηγιών:
Οδηγίες για ασφαλή τρόφιμα
✔ Πλύσιμο των χεριών πριν το χειρισμό των τροφίμων και μετά την τουαλέτα
✔ Προστασία των τροφίμων και της περιοχής της κουζίνας από έντομα, κατοικίδια και άλλα ζώα
✔ Πλύσιμο και απολύμανση όλων των επιφανειών και του εξοπλισμού που χρησιμοποιείται στην προετοιμασία του φαγητού
✔ Χρήση ξεχωριστού εξοπλισμού και σκευών, όπως μαχαίρια και επιφάνειες κοπής στο χειρισμό ωμών φαγητών
✔ Προσεκτικό πλύσιμο φρούτων και λαχανικών, ειδικά σε περίπτωση που θα καταναλωθούν ωμά
✔ Κατανάλωση μόνο παστεριωμένου γάλακτος από το εμπόριο
✔ Κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων από πιστοποιημένο τυροκομείο
✔ Προσεκτικό πλύσιμο φρούτων και λαχανικών, ειδικά σε περίπτωση που θα καταναλωθούν ωμά
✔ Κατανάλωση τροφίμων μέχρι την ημερομηνία λήξης τους και όχι μετά
✔ Τα φαγητά θα πρέπει να μαγειρεύονται μέχρι 1 ώρα μετά την απόψυξη, η οποία δεν πρέπει να γίνεται σε θερμοκρασία δωματίου.
✔ Διατήρηση των μαγειρεμένων φαγητών ξεχωριστά από τα ωμά, τα πουλερικά και θαλασσινά
✔ Διατήρηση όλων των μαγειρεμένων φαγητών σε κατάλληλη θερμοκρασία (ιδανικά κάτω από 5°C) . Σε περίπτωση που δεν υπάρχει η δυνατότητα χρήσης ψυγείου συστήνεται η κατανάλωση του μαγειρεμένου φαγητού σε λιγότερο από 2 ώρες από την προετοιμασία του
Five keys to safer food (English)
Five keys to safer food (Arabic)
Five keys to safer food (Urdu)
Οδηγίες για ασφαλές νερό
✔ Μπουκάλια με εμφιαλωμένο νερό δεν πρέπει να παραμένουν στον ήλιο αλλά να αποθηκεύονται στο ψυγείο ή σε σκοτεινά και δροσερά μέρη
✔Συστήνεται η κατανάλωση 2-3 λίτρων νερού/ημέρα ιδιαίτερα όταν οι θερμοκρασίες είναι υψηλές
Οδηγίες για ασφαλή τρόφιμα κατά την περιόδου του Ραμαζανιού
Ο ΕΟΔΥ αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο πιθανής εμφάνισης τροφιμογενών νοσημάτων αν δεν τηρηθούν οι βασικοί κανόνες υγιεινής και ορθού χειρισμού των τροφίμων θα ήθελε να συστήσει τα εξής:
- Να ληφθούν όλα αυτά τα μέτρα που χρειάζονται έτσι ώστε η παροχή των γευμάτων στους πρόσφυγες που φιλοξενούνται στα κέντρα φιλοξενίας να προγραμματιστεί με βάση τα γεύματα που επιτρέπονται από το Ραμαζάνι. Με τον τρόπο αυτό θα αποφευχθεί η παραμονή των γευμάτων σε θερμοκρασία περιβάλλοντος για αρκετές ώρες μέχρι την κατανάλωσή τους. Επίσης, τα τρόφιμα θα πρέπει να μην εκτίθενται απευθείας στον ήλιο, κατά τη μεταφορά τους και να διατηρούνται οι σωστές θερμοκρασίες εντός των οχημάτων.
- Προσοχή πρέπει να δοθεί στο γεγονός ότι στα κέντρα φιλοξενίας το πιθανότερο είναι να υπάρχουν και άνθρωποι που δε νηστεύουν είτε επειδή ανήκουν σε κάποια άλλη θρησκεία είτε επειδή εξαιρούνται με βάση τους κανόνες της νηστείας (ηλικιωμένοι, μικρά παιδιά, γυναίκες σε γαλουχία, κ.α.). Κατά συνέπεια η τροφοδοσία θα πρέπει να γίνεται και κανονικά μέσα στην ημέρα για αυτόν τον πληθυσμό.
- Να ενημερωθούν οι πρόσφυγες για τους πιθανούς κινδύνους από την παρασκευή γευμάτων μέσα στην ημέρα και κατανάλωσής τους το βράδυ, λόγω της έλλειψης ψυγείων και χώρων ασφαλούς φύλαξης των μαγειρεμένων γευμάτων. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό η τροφοδοσία να γίνεται με τροφές που μπορούν να καταναλωθούν από τους πρόσφυγες και σε επαρκείς ποσότητες, έτσι ώστε η παρασκευή γευμάτων από τους ίδιους τους πρόσφυγες να είναι περιορισμένη.
Πηγές Ενημέρωσης
Health care providers’ handbook on Muslim patients, Queensland, 2010
